Vellos con Historia

Nunha casa había unha vez un defunto polo que se ía rezar o rosario aquela noite. Entón, como non lles dera tempo a cear, esconderon o touciño frito na tixola, na boca do forno, tan cedo coma chegou o primeiro veciño á casa. Na casa tiñan dous gatos, un chamábase Alegría e o outro Contento. Mentres rezaban, cada pouco ía un gato e collía un lisco. E o neno da casa protestaba:
- Mamá, mamá, Alegría levou outro.
- Cala a boca meu neniño cala, alegría é tristura.
- Mamá,mamá, ¡agora vai Contento!
- Oxalá, meu neniño, oxalá fora con alegría e contento.
ARP (Meira)

Había unha señora algo xorda que tiña un fillo moi listo que fora estudar ao estranxeiro. Entón, cando o fillo volveu, estaba a señora sentada detrás da cociña e púxose a contarlle a súa nai as aventuras e os costumes da terra onde pasara case toda a súa vida. Comezou preguntando a señora:
-E logo onde estiveches tanto tempo,meu fillo?
-En Inglaterra,mamá.
-Debaixo da terra,meu fillo?
-¡Non! ¡En Inglaterra,mamá!
-¡Ah! ¿E logo alí que comen, meu fillo?
-Verzas con unto,mamá.
-Cabezas de defunto, meu fillo, ¡léveme Dios!
-¡Non mamá! ¡Verzas con unto!
-¡Ah! ¿E alí como casan, meu fillo?
-Muller con home, mamá.
-¿Muller con nove meu fillo? ¡E eu aquí con sete nada máis!
ARP (Meira)

Este era un zoqueiro que estaba furando unha zoca no ripeiro, cando pasa un home que o saúda:
-¡Buenos días!
-¡Está dura!
-¿É farruca?
-Nin o diablo a fura.
ARP (Meira)

Había nunha aldea un matrimonio que tiña un fillo. Cando o rapaz era pequeno seu pai enfermou e morreu. Ademais, a mai e o pai tiñan algúns problemas entre eles, polo que non se levaban moi ben. Cando chegou o día do enterro, a mai deu en chorar ao ver ao seu defunto marido saír da casa, e o pequeño, ao ver a súa mai, tamén. De alí a un pouco, cando xa ían algo distanciados da casa, o neno de tanta pena que lle deu seu pai comezou a berrarlle: “¡Ai papá! ¡Adiós, papá!”. Nesto que súa mai lle respondeu: “¡Pepe, Pepiño, non lle berres a teu pai que é capaz de volver aínda para a casa!”.
ARP (Meira)

Isto era un neno dunha casa na que había invitados a comer. Por iso os maiores puxéronse a atender aos invitados e ao neno non lle daban dado de comer. De nada servían as súas protestas, e dunha vez a súa nai respondeulle:
-Cala meu neniño, primeiro son os de fóra, antes que os da casa.
Ao que o neno respondeu:
-Nunca da casa fora.
Outro día na mesma casa púxose moi enferma a velliña da casa. E cando tiñan a cea feita, e xa ían comer cachelos e carne, a señora púxose muito máis mal e toda a familia subiu ao cuarto atendela.
Cada vez que baixaba un o pequeno dicía:
-Ai mamá, eu teño muita fame, ¿cando cenamos?
Ao que respondían:
-Espera neniño, que primeiro hai que velar polos maiores da casa.
E o neno volvía preguntar
-A ver, ¿cando comemos, que teño moita fame?
-Ai, está moi maliña espera un pouco...
Na derradeira vez, o neno xa algo cabreado dixo:
-Pero a ver, ¿imos cear ou non imos cear?
-Non ho, que non ves que...
-Ai ho, tamén vaia por Dios, nin morre a vella nin comemos os cachelos.
ARP (Meira)

Un día foron cavar o raposo e o lobo e levaban unha ola de leite. Traballaban duro, pero o raposo cansaba e cada pouco quedábase mirando para o ceo, dicindo que o chamaban del para ir a un bautizo. Así, cada pouco ía a onde tiñan a ola co leite e pegáballe uns tragos, ata que por fin o acabou. E claro, cando veu a hora de comer, o lobo protestou. O raposo, para librarse, dicía que el non fora, pero o lobo non deixaba de darlle a culpa. Entón, como durmían xuntos, fixeron un trato: “Pois de noite, ao que lle súe a barriga, é que bebeu o leite”. E así foi como aló polo medio da noite o raposo mexoulle pola barriga ó lobo, e este tivo que cargar coa culpa.
ARP (Meira)

Era unha noite na que un raposo tiña fame e, como non tiña pitas para comer, decidiu subir a unha figueira e coller figos. Dera en tronar naquel momento e grazas ao relustro podía ver os figos e recollelos. Cada vez que collía un e quería outro dicía mirando cara o ceo: “Aluma Lupín, que che hei dar deles”, e o viña un relustro e o raposo collía outro figo. “Aluma Lupín, que che ei dar deles”, e outro relustro e outro figo que comía o raposo. Así ata que dunha vez veu un relustro, caeulle xusto encima e enganchoulle o rabo. Daquela o raposo escapou a fume de carozo e non se volveu acordar da fame nin dos figos.
ARP (Meira)

Había no pobo un home que era rico e contrataba xente para que lle fora traballar. Un día foi a xunto de tres rapaces que había nunha casa, e aínda que un deles era algo retrasado, ofreceulles o traballo pagándolles ben, pero coa condición de que non tiñan que enfadarse. Se o facían, o amo sacaríalles unha correa de carne polo lombo abaixo. Cando empezaron a traballar, o señor foinos chamando un por un. Foi o primeiro e mandoulle ir por auga á fonte cun bocoi e traelo ao lombo para casa. Pero era tan pesado que o rapaz enfadouse e o amo quitoulle unha correa. A continuación mandoulle a outro ir a unha carballeira onde había carballos grandísimos, para traelos un a un ó lombo para a casa. O rapaz, ao ver que o traballo que lle mandaba era un imposible, enfadouse, e o señor sacoulle unha correa. Mandoulle tamén meter un carro das vacas por un furado moi pequeno, e queixándose de que iso non podía ser enfadouse tamén, co que conseguiu que o señor lle quitase outra correa. Cando chegou a vez do retrasado, colleu un sacho e púxose a sachar todo ao redor da fonte. Daquela chegou o amo e preguntoulle que facía. El respondeulle que estaba sacando a fonte para levala para ó pé da casa e non ter que ir pola auga. Cando o amo lle mandou ir á carballeira polas árbores, o rapaz fixo o mesmo que coa fonte, sachouna todo arredor co afán de poder levala enteira para a casa e non ter que levar un por un os carballos. Cando lle tocou meter o carro polo furado, agarrou unha brosa e púxose a facer estelas todo o carro,de maneira que o pasou polo furado.
Entonces chegou o amo e enfadouse de tal maneira, que o rapaz retrasado, vendo o que lle fixer aos outros, sacoulle unha correa do lombo ó amo.
ARP (Meira)

Había unha vez un matrimonio coas súas vaquiñas e os seus cochiños e o día que levantaban a carne, o home colleu o touciño co xamón e todo e díxolle á muller:
-Toma, sube isto ao faio que é para maio largo.
Pero coincidiu que pasaba por alí un home, e oiuno. Esperou a que marchase Xan e cando estaba a muller sola na casa petou á porta.
-Quén é?
-Son Maio Largo e veño polo touciño ese.
Entón baixa a muller o touciño e dállo a aquel descoñecido.
Cando chegou Xan de novo á casa, botan os dous a buscalo ladrón. E chegaron a un sitio onde había unha árbore enxertada, e antes cando se facía un enxerto botábaselle buleira de vaca, entón dille Marica a Xan:
-Oe Xan, oe Xan, e que vaca sería a que cagou tan alto?
Seguiron andando e cando chegaron a unha costa lisa a Marica deulle gana de mexar, e como ía muito diante Xan, berroulle:
-Oe Xan, mira, un, dous, tres, catro, cinco, seis... sete carreiros!
Pero debaixo parece que debía haber unha cova de ladróns que, ao oír berrar á muller, botáronse a correr a fóra “a cien”, e escaparon. Entón Xan atopou a cova e viu que tiñan alí moito ouro. Volveron os dous para a casa, prepararon o carro e un pote de papas, e encamiñáronse de novo ao furado. Marica diante chamando ás vacas, e Xan e o pote e a garfela detrás no carro. Entón cada pouco Xan dáballe unha garfelada de papas a Marica, quen dicía:
-Oe Xan, oe Xan! E choven papas quentes!
Ao chegar á cova, cargaron todo o ouro que puideron e volveron para a casa. Despois daquelo cambioulle o panorama a Xan porque se viu moi rico. Entón, a xustiza foi investigar a ver de onde lle viñeran tanta riqueza. Ao día seguinte foron declarar e Xan dixo o que lle conviña para librarse, pero Marica contoulles ós xuíces que tantos cartos eran dun día que foran polo tesouro nun carro, un día que chovían papas quentes. Con iso o xuíz xa non creu nada.
ARP (Meira)

En tempos moito atrás andaban os pobres pedindo polas portas. E un bo día, chegou un pobre a unha cantina. Alí pediulle á dona se lle podía dar de comer, que levaba catro días sen probar bocado e traía moita fame. A muller mandoulle pasar e meteuno detrás da cociña para que se quentase, porque traía moito frío. Así que o home se quentou, a ama da taberna tróuxolle un prato de carne, chourizos, longaínzas e pan e un neto de viño. O home empezou a comer que parecía que aquilo lle ía chegar a pouco. Pero sen embargo non o comía todo, por que cando a muller non o vía metía no fardel que levaba. De tal maneira que cando acabou de comer empezou a cavilar como había de facer para pagar. Nesto chegou a señora pensando para si: “¿E este terá con que pagar? Porque o que comeu non llo podo perdoar”. Pero o pobre, en vistas de que tería que deixarlle a deber á taberneira por que non tiña peseta, pediulle unha pedra á señora e empezou a afiar o coitelo dicindo: “Afía miña coitela afía. Nunca mataches tabernera si no que la mates ahora. ¿Cuanto le debo, patrona?”. E así unha e outra vez. A señora, que aquilo oía, respondeulle con apuro: “Nada meu señoriño nada, vaia vostede con Dios”. Entón o vello saíu de detrás da cociña e, collendo o saco, botouse da taberna dicindo: “Longaniza mimeniza, pé de porco y su cachiza, todo va en mi fardel. Que lle vaia ben señora”. E a vella da taberna perdeu todo.
ARP (Meira)

Unha raposa ía para a feira, e polo medio do camiño topou cun grilo, e díxolle: “Anda a la feria”, e contestoulle o grilo: “Non, que canso”. E a raposa dixo: “Lévote eu”. E o grilo aceptou encantado. E chegando á feira salta a raposa: “Uo que aló vas”.
IAV (O Chao do Pousadoiro, Ribeira de Piquín)

Unha muller traballaba de criada na casa dun cura. E un día, de volta de traballar, chegou a súa casa e acendeu o braseiro. A criada tiña moito frío, así que achegouse moito ó lume para quentarse, e dixo: “Miña casiña, meu lar, que na casa do cura non se pode peidar”.
MPV (Hermunde, Pol)

A señora Eulalia facía meas (novelos) de liño. Un día, díxolle ao seu fillo que fose vender as meas á feira porque xa era o suficientemente maduro como para ir el so. Pero antes de que saíse cara a feira, a señora Eulalia advertiu ao seu fillo: “Ai meu neno, anda con moito tino e ao que che fale moito non lle vendas”. O pequeno aseguroulle que así o faría, e saíu para a feira. De alí a pouco tempo chegou un comerciante que estaba moi interesado en comprarlle todas as meas de liño e faloulle así:
-Bos días, ¿canto pides polas meas, rapaz?
Este contestoulle moi convencido:
-A vostede non llas vendo que me fala moito.
O comerciante marchou, pero esa foi a única oportunidade de venda que tivo o rapaz, pois ninguén mais lle dixo nada, e finalmente volveu coas meas de novo. No camiño para chegar á casa, había unha capela que tiña unha pequena xanela. O rapaz, moi interesado no que alí había, asomou a cabeza e viu un santo no altar. O santo parecía sorrirlle ao rapaz, e este pensou que era un bo comprador para as meas. Entón deixou a cesta coas meas de liño arrimadas á xanela e foise moi contento para a casa. Pronto chegou e contoulle todo á señora Eulalia, e esta díxolle:
-¡Ai pillo! ¿Que fixeches? ¡Volve polas meas enseguida!
O pequeno, todo apesarado, volveu á capela polas meas de liño, pero xa non estaban. Entón o rapaciño, furioso, colleu unha vara e entrou na capela, e comezou a golpear ao santo con semellantes golpes, que caeu ao chan a caixa das ánimas, na que os fieis depositaban as esmolas. Ao caer a caixa, os cartos tamén caeron, e quedaron esparexidos polo chan. E o rapaz, vendo aquilo, e moi contento polo pago das meas, díxolle ao Santo:
-¡Cágaos carallo, Cágaos que ter telos!
MPV (Hermunde, Pol)

Houbo un tempo no que escoitábase balar unha cabra no monte, sen que ninguén soubera a quen pertencía. Os veciños intentárona atopar, pero soamente se oía balar, e a cabra non aparecía por ningures. Moitos empezaron a sentir medo e a pensar que aquilo era cousa de meigas ou do demo. Pero un día descubriuse o segredo. Un mozo que estudaba para cura e estaba namorado dunha muller do pobo, foi onda unha meiga, para ver se sería posible estar coa súa amada sen ser descuberto. A vella amañou un meigallo, de tal modo que mentres a “cabra invisible” balaba polo monte e todo o pobo andaba en busca dela, os dous amantes podían estar xuntos ás agachadas. Para as xentes do pobo, sobre todo para os cativos, aquela cousa tan misteriosa era un divertimento. Pero un día, un rapaciño deuse conta de que o cura e a moza non ían nunca buscar aquela “cabra invisible”.
MPV (Hermunde, Pol)

Hai moitos anos en Hermunde, ían sete nenos a escola todos os días xuntos, andando. Un deles, que era moi traste, e tamén algo máis grande que os outros, ía sempre diante e cando o resto chegaba ó rego de Lourixe (regato polo cal tiñan que pasar para chegar ata a escola) esperaba polos outros, collía e xuntaba unhas cantas pedras, e atándoas, facíalles pasar polo medio da charca, polo que sempre se acababan mollando os pobres nenos.
JFF (Hermunde, Pol)

Certo ano, pola festa da parroquia, reñeron os rameiros (persoas encargadas de facer a festa, escollidos ó azar) cun home que lle chamaban Xan Pequeno. Estiveron reñe que reñe e ó final, Xan non lles deu nin un peso para a festa do pobo. Así que dixeron: “Bueno, pois xa que non nos das nada para a festa, vámoste fastidiar”. E o que fixeron foi tirarlle o carro ó río e soltarlle as ovellas, que as tiña nunha finca cerca da súa casa. E claro, el soubo que foran eles. E pensou para si: “Pois agora tócame a min”. Así que, o propio día da festa, preparou a súa vinganza. Naqueles tempos, os palcos das orquestras eran de pau, de madeira e táboas. Xan Pequeno foi á sesión vermú, e decidiu agardar á noite. Así que, mentres todos comían, el colleu unha serra e serrou os paus do palco, todos, ata a metade. Chegou así a hora de comezar a verbena, e a orquestra non daba aparecido. Toda a xente esperando, e Xan Pequeno sentado na parede do campo, onde se facía a festa. Chegaron os músicos e subiron para o palco. Segundo empezaron a moverse e a bailar romperon os paus e o palco caeu, con toda a orquestra enriba. E Xan Pequeno dixo: “¡Fastidiádevos, que para min non hai festa, pero para vosoutros tampouco!”.JFF (Hermunde, Pol)

Había unha veciña no pobo que era moi rica, polo que tiña un matrimonio de caseiros na súa casa para que lle labrasen as terras. Pero un día o matrimonio tivo xemelos, polo que a ricachona da señora botounos fóra da casa, e quedaron sen nada e con dous fillos na rúa.
Tamén había outra señora que din que non tiña corazón. Esta vivía preto dunha canteira. Entón, cando os nenos pasaban por diante da súa casa, subindo unha forte costa, ela comezaba a tirarlles pedras, sen ningunha razón, simplemente pola malicia de lanzarlles pedras ós nenos.
JFF (Hermunde, Pol)

Unha vez, no colexio, a mestra mandou ler a lección de cando Eva comeu o froito prohibido. Entón, ao rematar, preguntoulle a unha alumna quen fora o que lle mandara comer ese froito a Eva. E ela non sabía qué contestar. Entón, un compañeiro, por detrás, díxolle: “Unha xitana, muller, unha xitana”. E a alumna falou: “Una gitana, maestra, una gitana”. E a mestra cabreouse tanto que lle dixo: “Si te doy un tantarantán, te tiro por la ventana”. E todos botaron a rir a gargalladas.
TBG (Pousada, A Pastoriza)

Unha vez, o Roso(que era un cego dos que cantaban e dicían contos polos pobos) foi tocar a unha romaría, e armouse unha liorta moi grande na que todos andaban a pedradas. Entón, vendo a que se formara, díxolle ao seu compañeiro: “Oi José, torna do bombo”. E o outro díxolle: “Oi Roso, o bombo tórname do lombo”.
TBG (Pousada, A Pastoriza)

O fillo dun labrador quixo ir para o ferrocarril. Naquel tempo, o tren aínda non tiña retrete nos coches, e a xente tiña que baixarse nas estacións para poder facer as súas necesidades. Un día, na estación na que estaba destinado o fillo do labrador, baixou tanta xente ao retrete que houbo que facer cola; pero un francés que tamén baixara do tren e non daba aguantado, foise para o medio dun montón de sacos de fariña que había no almacén. Viuno o ferroviario e enseguida foille chamar a atención. Pero o outro, como non entendía, díxolle: “Je ne comprends pas”. E contestoulle o ferroviario: “¡Bueno hombre, pero porque usté non compre o pan, non vai mexar na fariña!
AGG (Currás, Bretoña, A Pastoriza)